اصول بهره‌برداری و راهاندازی مجتمع‌های تجاری
بازار عنصری است که از گذشته تا کنون همواره در تمدن‌های مختلف، نمود عینی داشته و وظیفه اصلی رونق اقتصادی جامعه را عهده‌دار بوده است. در طی سال‌های اخیر، تعداد مجتمع‌های تجاری همواره در حال افزایش بوده، به طوریکه رشد ساخت‌و‌ساز مجتمع‌های تجاری، زمینه‌ساز به وجود آمدن محیط رقابتی و در پی آن خارج شدن برخی از مجتمع‌ها از دور رقابت شده است.
از طرفی، تغییر رفتار مشتری در سال‌های اخیر در پی الکترونیکی شدن تجارت، به خصوص در دوران پاندمی کرونا، باعث تغییر عملکرد مجتمع‌های تجاری شده است. در واقع، مجتمع‌های تجاری امروزه مکان‌هایی هستند که مراجعه‌کنندگان می‌توانند در کنار خریدهای روزمره به انجام امورات خود بپردازند و تجربه سرگرمی داشته باشند. با این رویکرد، عملکرد مجتمع‌های تجاری به عنوان مکانی برای خرید به مقصدی برای زندگی، کار و تفریح تبدیل شده است. در حال حاضر، به مجتمع‌های تجاری که در کنار واحدهای خرده‌فروشی کاربری‌های تکمیلی دیگری را در خود جای می‌دهند، اصطلاحاً “مال” یا مجتمع‌های “چندمنظوره” گفته می‌شود.
تغییر عملکرد مجتمع‌های چندمنظوره، نیازمند برنامه‌‌ریزی در هنگام بهره‌برداری می‌باشد تا بتواند میزان بهره‌وری را به حداکثر برساند.
از سوی دیگر باید توجه داشت که در بازار فعلی امروز، با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی و همچنین تعداد زیاد واحدهای تجاری در مجتمع‌ها، امکان فروش همه واحدها در ابتدای دوره ساخت به طور کامل وجود نداشته و از طرفی استقبال از واحدهای تجاری یا به اصلاح “پاخور داشتن” مجتمع نیازمند شناخته شدن آن در محدوده مورد نظر می‌باشد. از این رو رونقگیری مجتمع تجاری مستلزم بهره‌برداری مناسب و گذراندن دورهای به صورت اجارهداری بوده تا پس از آن بتوان واحدهای تجاری با قیمت عرف منطقه ارزش‌گذاری کرد و به فروش رساند.
فرایند بهره‌برداری از مجتمع‌های تجاری چند منظوره توسط تیمهای بهرهبردار و کارگزاریهای فروش
تیمهای بهره‌برداری مجتمع‌های تجاری باید با توجه به موقعیت قرارگیری مجتمع، نظرات کارفرما و شناخت بازار کاربری تجاری در منطقه، پیش از افتتاح مجموعه و فروش واحدها، انجام اقداماتی را در دستور کار خود قرار دهند. به طور کلی فرایند بهره‌برداری از مجتمع‌های تجاری را میتوان به صورت زیر در نظر گرفت.
1) تعیین کانسپت مناسب برای مجتمع تجاری
2) اصلاحات فیزیکی نقشهها (جانمایی دسترسیهای عمودی، نماسازی مجتمع و طراحی ورودی اصلی، جانمایی فضای تبلیغات و زیرساخت‌های ضروری برای خدمات داخلی)
3) انجام امور مربوط به کارگزاری (جانمایی و چیدمان واحدها، تهیه جدول فروش و اجاره، تعیین راهبرد کلی فروش و اجاره، تجهیز دفتر فروش، تهیه پلنهای پرداخت متفاوت، تهیه نمونه قرارداد فروش و اجاره و تنظیم آییننامه مجتمع)
4) راهاندازی (تجهیز مشاعات و فودکورت، تکمیل امور مربوط به دکوراسیون واحدها، تهیه چارت سازمانی، اقدامات مربوط به برندینگ، مشاوره تهیه تجهیزات بخش حراست، تعیین شیفتهای کاری، تعیین و آموزش نیروهای انسانی، برگزاری مراسم افتتاحیه)
5) بهره‌برداری (تعیین بودجه مورد نیاز، تعیین نحوه مدیریت امور اجرایی، تنظیم چک لیست و فرمهای اداری، برنامه‌‌ریزی جهت تعمیر و نگهداری تجهیزات و تأسیسات، تعیین نحوه بهره‌برداری از فضاهای ورزشی، تعیین قوانین استفاده از مشاعات، تعیین نحوه بهره‌برداری از مشاعات با توجه به آییننامه مجتمع)
هریک از مراحل یادشده شامل جزئیاتی بوده که عدم توجه به آنها میتواند مجتمع را در آینده با چالشهایی روبرو نماید. برخی از نکات مربوط به فرایند بهره‌برداری از مراکز تجاری و همچنین چیدمان صنوف در ادامه ارائه شده است.
· توزیع فروشگاه‌های انکر به منظور ایجاد فضایی پویا در محیط
· چیدمان اصناف بر اساس نمونه مدل‌های رایج در مجتمع‌های چندمنظوره
· اختصاص دادن برخی از فضاها به کاربری‌های تکمیلی (شهربازی، رستوران، کافه، فودکورت، سینما و…)، برای افزایش پاخور سایر واحدها در طبقات مختلف
· بهره‌برداری مرحله‌ای از واحدهای خرده‌فروشی با توجه فروشگاه‌های انکر و سایر کاربری‌های تکمیلی
· شناسایی نقاط شاخص مجتمع و ایجاد فضاهایی برای برگزاری رویداد
· تفکیک محیط بارانداز فروشگاه‌های انکر از دید عموم
· استفاده از فناوری دیجیتال با توجه به تمایل مصرف‌کنندگان به خرید آنلاین
* انتخاب آنلاین محصولات با استفاده از امکانات و تجهیزات مستقر در فروشگاه
* امکان انتخاب محصول در غرفه‌های آنلاین
* ایجاد صندوق مرکزی به تفکیک طبقه
* ایجاد فضای تحویل در انبار
· ایجاد Pop-Up (غرفه‌های فروشگاهی) به عنوان مکمل واحدهای تجاری که در معرض دید نیستند یا نیازمند معرفی می‌باشند.
· شناخت و درک رفتار مشتری‌ها بر اساس روانشناسی خرید
· مدیریت هوشمند ساختمان
* سیستم PMS (مدیریت پارکینگ)
* مدیریت انبارداری
* سیستم‌های اعلام خطر
* سیستم روشنایی و نورپردازی
* کنترل هوشمند سیستم تهویه مطبوع
· مدیریت هوشمند اداری
* مدیریت مالی و حسابداری
* مدیریت اموال و دارایی‌های مجتمع
* کنترل و مدیریت منابع انسانی
* بودجه‌بندی برنامه‌ها و رویدادها
· مدیریت هوشمند تجارت الکترونیک
* زیرساخت‌های آنلاین خرید و فروش
انواع مدل‌های چیدمان صنوف
o مدل Dumbbell
o مدل لنگر محور (Anchor Base)
o مدل cluster
o مدل Cartesian
o مدل Branch
در مقالات بعدی جزئیات مدل‌های رایج چیدمان صنوف ارائه خواهد شد.
